Soja to cenna roślina przedplonowa, z
rodzaju bobowatych, której korzenie głęboko drenują glebę powodując jej rozluźnienie.
Ma krótki okres wegetacji (od 100-140dni). Jest ciepłolubną rośliną dnia krótkiego
bardzo wrażliwą na przymrozki. Temperatury poniżej +10C powodują, ze okres kiełkowania
może się wydłużyć (narażając materiał siewny na gnicie i atak grzybów), zaś
temperatury poniżej +24C opóźniają fazę kwitnienia.
Gleby: żyzne, przewiewne i dobrze trzymające
wilgoć. Najlepiej klasy II-IIIb. Soja nie znosi gleb kwaśnych, a zaleca się pH
7. Jesienią może wiec być konieczne wapnowanie. Soja nie jest dobra rośliną na
gleby zbyt ciężkie, podmokle z natury i zimne.
Zmianowanie:
- korzystne - soje można uprawiać na
stanowiskach po zbożach, lub w trzecim roku po okopowych na oborniku, ale na
glebach słabszych, soje można uprawiać już w drugim roku. Można ja siać po
kukurydzy (z zachowaniem ostrożności co do czasu rozkładu użytych w jej uprawie
herbicydów).
- niekorzystne - po rzepaku, po innych strączkowych,
motylkowych drobnonasiennych i kapustowatych oraz nie częściej niż co 4 lata na
tym samym polu.
Soja jest bardzo dobrym przedplonem dla
pszenicy ozimej, rzepaku, zbóż w tym kukurydzy oraz dla warzyw. Pozostawia
bowiem po sobie 40-80kg N związanego w bakteriach azotowych. Jest wiec rośliną używana
do poprawy stanowiska.
Nawożenie: podanie startowej dawki azotu
przedsiewnie w ilości 30kg/ha (np. RSM lub Nitrofoska). Po zbiorze poprzedniego
plonu z pola, na jesieni, przed orka przedzimowa podać 60kg P2O5, 100kg K2O i
40kg Mg/ha (np. Holist Agro PK 15-30). W początkowym okresie wzrostu, nie później
niż w fazie tworzenia się pęków kwiatowych dobrze jest nawieźć preparatami zawierającymi
Bo, Mo i Zn (np. Yara Mila Complex).
Uprawa: w plonie głównym lub jako poplon
po zbożach ozimych zbieranych w maju. Kluczowe znaczenie ma przygotowanie
stanowiska pod soje przez jego odchwaszczenie. Jesienią przed obsianiem soja
pola należy wykonać jedna lub dwie podorywki (na 8-10cm) oraz orkę właściwą na
25cm. Jeżeli siejemy soje po zbożach - zaleca się talerzowanie na głębokość
30cm by dobrze zerwać ściernisko. Na przełomie marca i kwietnia przeprowadzić włókowanie
i jedno bądź więcej bronowań celem odchwaszczenia pola. Przed samym siewem glebę
doprawić agregatem uprawowym (na 5-6cm). Pole powinno być wyrównane i usunięte
z niego kamienie tak, aby można było maksymalnie opuścić header w kombajnie i
nie tracić najniższych strąków. Tylko na glebach lekkich prowadzić zabieg wałowania
posiewnego.
Siew: najlepiej wybrać odmianę bardzo
wczesna (ozn. '0000' lub 'bw') lub wczesna ('000'lub 'w'). Zaprawiony Nitrageną
materiał siewny wysiewa się pomiędzy 20.04 a 5.05 gdy temperatura gleby
jest powyżej +8C (najlepiej 10-12). Wczesny okres siewu jest korzystniejszy, bo
wpływa na "podniesienie" dolnych strąków nawet o 2cm co ma
niebagatelne znaczenie podczas koszenia. Soje wysiewa się w ilości 120-180kg/ha
w rzędach co 20-25cm. Przy zastosowaniu siewnika punktowego - w rozstawie co
45cm, na głębokość 3cm dla gleby wilgotnej i 5-6 dla podsuszonej.
Polska odmiana niemodyfikowana z KR to
'Augusta' (wczesna; dojrzewa na przełomie sierpnia i września; plon powyżej
3t/ha). Ze wspólnotowego katalogu CCA to np. ukraińska 'Annushka' (bw; dojrzewa
już po 100 dniach; plon 4t/ha) lub litewska 'Violetta' (w; dojrzewa po 125
dniach, ale jest odporna na susze; plon powyżej 4t/ha).
Pielęgnacja: soja rośnie wolno, wiec łatwo
ulega zachwaszczeniu np. komosa, rdestem czy samosiewem rzepaku. W 3 dni po
wysiewie należy opryskać herbicydem przeciwko chwastom dwuliściennym 'Sencor
Liquid 600 SC' (0.55l/ha). Od fazy trzeciego liścia do osiągnięcia przez roślinę
15cm plantacje można bronować. Poza tym - należy pielić w międzyrzędach.
Nadmierne nawadnianie lub obfite deszcze mogą zniszczyć plantacje.
Zbiór: w 1 lub 2 dekadzie września - po opadnięciu
liści, gdy strąki maja mocno brązowy kolor, są suche, a ziarna grzechoczą w środku.
Wilgotność nasion nie powinna przekraczać 13%. Jeśli maja więcej - potem trzeba
je dosuszać. Pamiętać, by w kombajnie opuścić maksymalnie header i zmniejszyć prędkość
omłotu do 500-600obr/min.
Choroby: mozaika, ospowatość, plamistość,
zgorzel czy mączniak. Szkodników jest mało i są rzadko: mszyce, śmietka kiełkówka,
strąkowiec czy przędziorek.
Wartości spożywcze: soja zawiera (zależnie od odmiany) 35-44% białka o wysokiej różnorodności aminokwasowej oraz 18-22% tłuszczu, z dobrych, nienasyconych kwasów tłuszczowych.